Szukacie kierunku na city break dla artystycznych dusz, zapalonych historyków albo po prostu miłośników wystaw pełnych fascynujących eksponatów? Odpowiedź znajduje się w centrum niemieckiej stolicy.
Wyspa Muzeów w Berlinie (niem. Berliner Museumsinsel) znajduje się naprzeciwko historycznego Pałacu Królewskiego, wśród największych na świecie tego typu kompleksów muzealnych. To jeden z punktów, który turyści w Berlinie odwiedzają zaraz po wizycie pod Bramą Brandenburską i Murem Berlińskim. Wyspa Muzeów to jednak tylko ułamek placówek wartych odwiedzenia, bo w samym Berlinie znajduje się ponad 200 muzeów i galerii, które zachwycają swoimi zbiorami i zaskakują tematyką.
Wyspa Muzeów i jej instytucje
Przez samo centrum niemieckiej stolicy płynie rzeka Sprewa. To na niej leży wyspa Spreeinsel, której północna część znana jest raczej jako Wyspa Muzeów. Zaczęło się od budynku Starego Muzeum, wzniesionego w 1830 roku, a niedługo potem tuż obok niego zaczęły pojawiać się kolejne przestrzenie wystawiennicze.
Miano Wyspy Muzeów przylgnęło do tego miejsca już pod koniec lat 70. XIX wieku i do dziś ma się świetnie. Jako że ten punkt na mapie Berlina szybko stał się symbolem kultury i sztuki, w 1999 roku cała Wyspa Muzeów zagościła na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, co przyciągnęło do niej jeszcze więcej zwiedzających z całego świata.
Najsłynniejsze eksponaty znajdujące się na Wyspie Muzeów to te pochodzące z wczesnych czasów egipskich i starożytnej Grecji czy Rzymu, ale prawda jest taka, że prezentowane tam wystawy pozwolą Wam na podróż przez blisko 6000 lat historii kultury. Od pamiątek starożytności w Starym Muzeum i Muzeum Pergamońskim, przez średniowieczne arcydzieła w Nowym Muzeum i Bode-Museum, aż do sztuki XIX wieku, którą oglądać można w Starej Galerii Narodowej.
Stare Muzeum
Jeśli na lekcjach historii tylko czekaliście na tematy związane ze starożytnymi cywilizacjami, to Stare Muzeum (niem. Altes Museum) na Wyspie Muzeów szczególnie Wam się spodoba. To tam na zwiedzających czekają dzieła sztuki starożytnej Grecji, od kamiennych rzeźb, waz czy biżuterii do przedmiotów użytku codziennego i narzędzi rzemieślniczych. Część wystawy obejmuje też ponad 1300 starożytnych monet, elementy sztuki Etrusków, a także pamiątki Cesarstwa Rzymskiego, takie jak portrety Cezara i Kleopatry. Pięknym tłem dla ekspozycji jest też sam budynek muzeum wyraźnie inspirowany architekturą starożytną.
Nowe Muzeum
Kiedy w Starym Muzeum zaczęło brakować miejsca na wciąż powiększającą się kolekcję, po drugiej stronie ulicy Bodestraße stworzono kolejny gmach, który miał chronić drogocenne pamiątki przeszłości. Dziś na trzech piętrach budynku Nowego Muzeum (niem. Neue Museum) zobaczyć można przede wszystkim wspaniałe zbiory dające wgląd w kulturę starożytnego Egiptu. Sprawdzicie tam, jak wyglądali starożytni Egipcjanie i zajrzycie do zrekonstruowanych komnat ofiarnych. Oprócz tego wystawione tam są znaleziska archeologiczne z czasów prehistorycznych, starożytnych, a nawet pierwszych lat średniowiecza.
Muzeum Pergamońskie
Fani starożytności na swojej ścieżce zwiedzania zazwyczaj umieszczają także wyjątkowe Muzeum Pergamońskie (niem. Pergamonmuseum). Kolekcja muzeum podzielona jest na trzy strefy, a każda z nich skupia się na innej tematyce. Znajdują się tam zbiory sztuki starożytnej, ekspozycja dotycząca sztuki islamskiej oraz muzeum sztuki Bliskiego Wschodu, a najcenniejszymi reprezentantami każdej z tych kolekcji są odpowiednio reprodukcja Wielkiego Ołtarza Zeusa, Babilońskiej Bramy Isztar i drewniana boazeria z pokoju w Aleppo.
Czas na złą wiadomość. Od października 2023 roku na terenie całego Muzeum Pergamońskiego prowadzone są prace konserwacyjne i renowacyjne, w związku z czym placówka jest zamknięta dla zwiedzających. Zgodnie z planem jej imponujące eksponaty ponownie będzie można zobaczyć dopiero w 2027 roku. Jeśli mimo wszystko chcecie doświadczyć namiastki tego, co zwykle prezentuje to muzeum, w pobliżu Wyspy Muzeów znajdziecie tymczasową wystawę „Panorama Pergamońska”, która przeniesie Was do starożytnego miasta Pergamon.
Stara Galeria Narodowa
Ci, którzy wolą nieco bardziej współczesne dzieła, zapewne zaczną od wizyty w Starej Galerii Narodowej (niem. Alte Nationalgalerie), bo to tam zobaczyć można sztukę XIX wieku. Wśród okazów malarstwa i rzeźby znajdują się największa na świecie kolekcja obrazów Adolpha Menzela, dzieła najsłynniejszych impresjonistów, takich jak Edouard Manet czy Claude Monet oraz wiele słynnych posągów autorstwa Schadowa czy Thorwaldsena.
Bode-Museum
Do najbardziej znanych kolekcji Muzeum Bodego należą okazy bizantyjskiej sztuki i przedmiotów codziennego użytku. Jednak wśród cennych rzeźb z kości słoniowej i ikon mozaikowych znaleźć też można jedną z największych na świecie kolekcji numizmatycznych. Zbiory dopełniają także między innymi włoskie arcydzieła malarskie renesansu oraz płaskorzeźby Madonny w glinie z XV wieku.
Muzea Kulturforum
Pod nazwą Kulturforum kryje się nie tylko jedno muzeum, a kolejna strefa w Berlinie pełniąca rolę centrum kultury i sztuki. Wśród obiektów tego muzealnego kompleksu warto wyróżnić Muzeum Instrumentów Muzycznych, Filharmonię Berlińską i Muzeum Rzemiosła Artystycznego, w którym z bliska przyjrzycie się zarówno złotym relikwiarzom jak i haftowanym ręcznie sukniom. Najbardziej znanym muzeum Kulturforum jest jednak najprawdopodobniej Berlińska Galeria Malarstwa (niem. Gemäldegalerie). Centrum tego muzeum stanowi sala poświęcona w całości samemu Rembrandtowi, ale tuż obok niej zachwycić się można dziełami tak wybitnych autorów jak van Eyck, Bruegel, Tycjan, Caravaggio, Rubens czy Vermeer.
Mówiąc o Kulturforum, nie można też zapomnieć o Nowej Galerii Narodowej (niem. Neue Nationalgalerie). Wewnątrz jej przeszklonego, nowoczesnego budynku znajduje się mnóstwo dzieł sztuki z XX wieku – i to nie tylko z Europy, ale także z Ameryki Północnej. Do najcenniejszych eksponatów tej instytucji zalicza się przede wszystkim „Potsdamer Platz” Ernsta Ludwiga Kirchnera oraz „Who’s Afraid of Red, Yellow and Blue IV” Barnetta Newmana. A jeśli te nazwiska niewiele Wam mówią, to być może przekonają Was inne znane ikony sztuki, takie jak Pablo Picasso, Andy Warhol czy Francis Bacon.
Muzeum Żydowskie
Budynek działającego od 2001 roku Muzeum Żydowskiego (niem. Jüdisches Museum Berlin) to świetny reprezentant architektury współczesnej. To jednak tylko pobooczny powód, dla którego warto tam zajrzeć. Przede wszystkim muzeum jest największą w Europie instytucją opowiadającą o stosunkach żydowsko-niemieckich. Szczyci się ono licznymi programami edukacyjnymi, organizacją wydarzeń, wykładów i konferencji, a także wystaw czasowych. To właśnie głównie dzięki temu, miejsce to jest nie tylko muzeum, ale także wciąż żywym centrum niemiecko-żydowskiej kultury.
Jednak to, dla czego tłumnie przybywa tam większość zwiedzających, to przede wszystkim różnorodna i interaktywna ekspozycja stała, skłaniająca do refleksji na temat żydowskiej przeszłości i teraźniejszości w Niemczech. Instalacje artystyczne, przedmioty codziennego użytku i projekcje przygotowane z użyciem wirtualnej rzeczywistości dają zwiedzającym wgląd w żydowską religię, tradycję i historię.
Muzeum Fotografii
W sąsiedztwie berlińskiego Dworca Zoo znajduje się gmach będący domem Muzeum Fotografii (niem. Museum für Fotografie). Chroniona tam kolekcja, jak łatwo można się domyślić, pełna jest zdjęć, zarówno takich z przełomu XIX i XX wieku, jak i przykładów najnowszych stylów artystycznych. Mimo wszystko prawdopodobnie największym skarbem wśród eksponatów wystawionych na trzech piętrach starego kasyna są dzieła Helmuta Newtona, fotografa mody. Stała wystawa przedstawia zarówno zdjęcia będące największą dumą tego artysty, jak i jego żony, Alice Springs, a także całkiem pokaźny zbiór należących do małżeństwa przedmiotów osobistych.
Muzeum Topografia Terroru
W samym centrum Berlina, w miejscu dawnej siedziby Gestapo, znajduje się Muzeum Topografia Terroru (niem. Topographie des Terrors), które upamiętnia tragiczne zbrodnie niemieckiej tajnej policji. To miejsce dokłada wszelkich starań, by każdy jego gość, oglądając autentyczną dokumentację i pokoje, z których kierowano zagładą, jak najlepiej zrozumiał mechanizmy funkcjonowania nazistowskiego aparatu terroru. Po zakończeniu spaceru po 15 tematycznych stacjach długo nie zapomnicie makabrycznych historii popełnionych w całej Europie ludobójstw i innych zbrodni.
Ale oficjalna wystawa tej instytucji to wciąż nie całość ekspozycji. Przy siedzibie muzeum znajdują się także jedne z najlepiej zachowanych fragmentów Muru Berlińskiego. Warto zobaczyć nie tylko same pozostałości dzielącej niegdyś Berlin ściany, ale także prezentowane zazwyczaj na jej tle wystawy.
Muzeum Muru Berlińskiego
Checkpoint Charlie to nazwa najsłynniejszego przejścia granicznego między Berlinem Wschodnim i Zachodnim. Punkt ten był świadkiem szczęśliwych i tragicznych ucieczek oraz wielu starć wojennych, a najlepszym punktem do spokojnej obserwacji tego miejsca był jedyny stojący w okolicy budynek, który dziś jest siedzibą muzeum. Ekspozycje Muzeum „Mur Berliński”, znanego także jako Dom przy Checkpoint Charlie, opowiadają nie tylko o historiach pomysłowych przejść przez mur, ale także oddają klimat podzielonego miasta i całej powojennej Europy. Zobaczyć tam można plany ucieczki tunelami, specjalne przygotowane samochody, a nawet latawce z silnikiem.
Muzeum w Domu Knoblaucha
W Nikolaiviertel, najstarszej dzielnicy mieszkalnej Berlina, ciężko nie zauważyć 3-piętrowego, narożnego domu, przenoszącego przechodniów wprost do czasów późnego baroku. Pod koniec XVIII wieku zamieszkiwał ją niemiecki producent igieł, Johann Christian Knoblauch, oraz jego syn Carl Friedrich, który parał się handlem płótnami. Obecnie, jako że jest to jeden z nielicznych zachowanych domów mieszczańskich z XVIII wieku, budynek zamienił się w wyjątkowe muzeum poświęcone stylowi biedermeier.
Styl ten panował zarówno w sztuce i literaturze, jak i architekturze wnętrz, a szczególnie popularny był w XIX-wiecznych Niemczech i Austrii. W Domu Knoblaucha można znów zobaczyć, jak żyli mieszczanie z tamtych czasów. Odtworzono tam nie tylko wygląd i wystrój pomieszczeń, ale także umieszczono meble z epoki, cenne obrazy i porcelanę.
Niemieckie Muzeum Historyczne
Pasjonatów historii, tym razem niekoniecznie tej wojennej, pewnie zaciekawi Niemieckie Muzeum Historyczne (niem. Deutsches Historisches Museum). Jako że okresowi II Wojny Światowej poświęcono w Berlinie sporo placówek, ta skupia się przede wszystkim na wcześniejszych dziejach kraju. Blisko milion różnorodnych przedmiotów przeniesie Was w czasy, kiedy miejsca zwanego Niemcami nie było jeszcze na mapie, by zaraz potem pokazać Wam jak wyglądały te tereny za czasów Królestwa Niemieckiego. Zobaczycie tam kapelusz Napoleona zdobyty w bitwie pod Waterloo, suknię pruskiej królowej Luizy oraz protezę ręki średniowiecznego rycerza.
Muzeum Techniki
Ale wśród berlińskich muzeów odnajdą się nie tylko miłośnicy sztuki czy historii, bo Niemieckie Muzeum Techniki (niem. Deutsches Technikmuseum) to jedno z tych miejsc, które pozytywnie zaskoczą każdego, niezależnie od wieku czy zainteresowań. Działająca od 1982 roku instytucja zabiera swoich gości w interaktywną, ekscytującą podróż po historii technologii. Dzięki znajdującym się tam eksponatom zgłębicie tajniki lotnictwa, żeglugi, kolei czy produkcji komputerów. Poznacie też historię fotografii i filmu, przemysłu jubilerskiego czy produkcji papieru. Dodatkowo możecie też zajrzeć do sekcji poświęconej cukrowi oraz naukom farmaceutycznym, które zapewnią Wam cenną lekcję chemii.
Ku uciesze wielbicieli otwartych przestrzeni, Muzeum Techniki rozciąga się nie tylko na powierzchni kilku budynków, ale także na terenie zewnętrznym. W parku muzealnym zobaczymy zabytkowy browar, stare młyny i holenderskie wiatraki, a w takim otoczeniu aż żal nie poświęcić chwili na odpoczynek.
Najbardziej nietypowe muzea w Berlinie
Na liście wciąż brak dziedzin wzbudzających Wasze zainteresowanie? Bez obaw. Wśród ulic Berlina znaleźć możecie mnóstwo nietypowych muzeów, które swoją tematyką zaciekawią każdego zwiedzającego. Co prawda, nie zobaczycie tam drogocennych błyskotek czy liczących tysiące lat wykopalisk, ale przyznajcie sami, kto nie chciałby odwiedzić świata iluzji, jaki skrywa Berlińskie Muzeum Magii, albo odkryć fascynujących historii w Muzeum Liternictwa czy Muzeum Gier Komputerowych. Do grupy muzeów niecodziennych warto też dodać berlińskie Muzeum Niezwykłych Przedmiotów, Muzeum Obrzydliwego Jedzenia, Muzeum Konopii, Muzeum Samurajów oraz Muzeum Filmu i Telewizji.
Pozostałe muzea
Wyjątkowo zagorzałych amatorów muzeów pewnie nieco smuci fakt, że ten artykuł dobiega już końca, ale spokojnie lista muzeów w Berlinie jeszcze się nie kończy. W wolnej chwili zajrzeć warto do Muzeum Historii Naturalnej, Muzeum Sztuki Islamskiej, Muzeum Aliantów, Muzeum Sztuki Współczesnej na Dworcu Hamburskim czy Galerii Berlińskiej. I to wciąż nie wszystkie niespodzianki, jakie przygotowało dla Was to miasto, ale setek tak różnorodnych placówek nie sposób wymienić w jednym artykule.
Niezależnie od tego czy wybierzecie krótką wycieczkę po najważniejszych muzeach czy długie odkrywanie wszystkich największych skarbów berlińskich instytucji, do zwiedzania warto przygotować się nieco wcześniej, rezerwując bilety z wyprzedzeniem. To najlepszy sposób, by sprytnie zorganizować czas w niemieckiej stolicy i nie napotkać rozczarowań związanych z kolejkami do kas bądź ograniczoną ilością wejść. Bilety wstępu do większości muzeów w Berlinie zakupić można na stronie GetYourGuide, a jeśli oprócz wejścia do danej instytucji chcecie też zapoznać się z jej najlepiej strzeżonymi sekretami, w tym samym miejscu poszukać możecie wycieczek z przewodnikiem, zarówno po muzeach jak i po całym Berlinie.
