A gdyby tak połączyć klasyczny skansen z rezerwatem przyrody, muzeum archeologicznym i parkiem rozrywki? Właśnie na taki pomysł w latach 70. XX wieku wpadła grupa alzackich studentów.
Ekomuzeum Alzacji w Ungersheim to miejsce, które wymyka się tradycyjnym definicjom tego, co zazwyczaj rozumiemy pod pojęciem „muzeum” czy „skansen”. Wizyta tutaj to coś więcej niż możliwość podziwiania wytworów alzackiej kultury. To możliwość zanurzenia się w niej w pełnym wymiarze – zaangażowania wszystkich zmysłów, które na kilka godzin przeniosą nas do innej epoki – do początku XX wieku i miejsc, które dotychczas oglądaliśmy jedynie na kartach podręczników historii. Aby jednak zrozumieć fenomen tego muzeum, warto poznać jego historię, która jest równie niesamowita, jak atrakcje, które tutaj znajdziemy.
Jak powstało Ecomuseé d’Alsace?
Druga połowa XX wieku to czas, kiedy wiele alzackich wsi boryka się z problemem odpływu ludności. W pogoni za lepszym życiem sporo osób przenosi się do większych miast i miasteczek. Opustoszałe i popadające w ruinę domy to widok, który dla wielu osób staje się symbolem degradacji pewnej części alzackiej kultury.
To właśnie ten fakt staje się impulsem dla grupy młodych studentów historii i archeologii, którzy pod przewodnictwem Marca Grodwohla tworzą stowarzyszenie Maisons Paysanne d’Alsace. Jego celem jest ochrona dziedzictwa architektonicznego Alzacji, a sposób w jaki mają zamiar to osiągnąć okazuje się absolutnie niesłychany. Początkowo stowarzyszenie skupia się na odnawianiu opuszczonych domów oraz demontażu tych, których nie da się już uratować. Jednak już kilka lat później pomysł ten ewoluuje w znacznie bardziej ambitnym kierunku.
W 1980 roku grupa poszukuje gruntu, na który docelowo mają zostać „przeniesione” odnowione domy. Każdy z nich po renowacji jest demontowany, a następnie odbudowany w nowym miejscu. Tym miejscem staje się udostępniony przez gminę obszar nieużytków kopalnianych pomiędzy Miluzą a miasteczkiem Colmar. Pierwszym przeniesionym w ten sposób domem staje się La maison de Koetzingue. W kolejnych latach stowarzyszenie odbudowuje w analogiczny sposób 19 kolejnych domów, tworząc zalążek tradycyjnej alzackiej wioski, która 1 czerwca 1984 roku zostaje otwarta dla odwiedzających.
W ciągu pierwszych sześciu miesięcy miejsce to odwiedza 75 000 osób, co jeszcze bardziej motywuje twórców do dalszego rozwoju. Rozmaite instytucje, a także sami mieszkańcy zaczynają przekazywać do Ekomuzeum Alzacji meble, ubrania, dokumenty, fotografie oraz wiele innych przedmiotów, które wkrótce tworzą potężną kolekcję kilkudziesięciu tysięcy przedmiotów codziennego użytku pochodzących z alzackich wsi. Historia niektórych z nich sięga nawet XIX wieku!
Jak wygląda tradycyjny dom alzacki?
Gdy mowa o Alzacji nie sposób nie wspomnieć o architekturze tego regionu, która jest niemal jego ikoną. Tradycyjne alzackie domu były wznoszone z muru pruskiego, a w fachowej nomenklaturze nazywa się je szachulcowymi. Domy szachulcowe charakteryzują drewniane belki oraz wypełnienie z kolb, gruzu, czy cegieł (w zależności od dostępności surowców w określonym miejscu i czasie).
Opisywany w tym artykule skansen jest największym skupiskiem tego typu domów we Francji. Tradycyjne alzackie domy możemy jednak podziwiać także w wielu małych miejscowościach rozsianych w tym regionie, takich jak: Colmar, Eguisheim, Keyserberg, Ribeauvillé, czy Riquewihr.
Zwiedzanie Ekomuzeum Alzacji
Dziś na terenie Ekomuzeum Alzacji znajdziemy ponad 80 budynków, a ich liczba wciąż rośnie. Nie chodzi jednak tylko o podziwianie ich z zewnątrz. To dopiero wejście do środka pozwala na prawdziwą immersję kulturową. W każdym z domów znajdziemy setki przedmiotów dedykowanych określonej tematyce. Odwiedź dom stolarza, garncarza, czy wytwórcy siodeł, aby przekonać, jak dawniej wyglądała praca oraz narzędzia tych rzemieślników. Zajrzyj do XIX-wiecznej apteki i zobacz, jakie zioła i „tajemnicze mikstury” były wykorzystywane w leczeniu różnych schorzeń. Zajrzyj do budynku szkoły, zasiądź w szkolnej ławce i odkryj, jak wyglądała nauka w dawnych czasach.
CIEKAWOSTKA: Jednymi z najciekawszych miejsc na terenie Ekomuzeum Alzacji jest przeniesiona z Miluzy wieża obronna, doskonale wyposażone oberża, sklep pełen rozmaitości, a także gospodarstwo rolne odwzorowujące realia dawnych domostw.
Dodatkowych wrażeń podczas zwiedzania Ekomuzeum Alzacji dostarcza udział w rozmaitych zajęciach organizowanych na terenie wioski. Dużą popularnością cieszą się warsztaty garncarskie, podczas których możesz stworzyć własne naczynia, korzystając z dawnych metod lepienia z gliny. We wspomnianym wcześniej budynku szkoły możesz wziąć udział w zajęciach nauki alzackiej gwary. Odważni mogą nawet udać się do zakładu fryzjerskiego, aby skorzystać z usług tutejszego mistrza. A jeśli wolisz coś bardziej relaksującego, wybierz się na rejs łodzią wzdłuż rzeki przecinającej cały teren.
Możliwości na spędzenie czasu w Ekomuzeum Alzacji jest mnóstwo, a jedyne ograniczenie to czas. Bo jeśli wydaje Ci się, że dwie lub trzy godziny w zupełności wystarczą na zwiedzenie tego miejsca, to jesteś w dużym błędzie. Oczywiście jest to odpowiedni czas, aby po prostu przejść się głównymi alejkami i oglądnąć poszczególne budynki z zewnątrz. Jeśli jednak planujesz wyciągnąć z tej wizyty więcej ciekawych doświadczeń, to zdecydowanie zaplanuj na tę atrakcję co najmniej pół dnia.
WARTO WIEDZIEĆ: Tuż obok Ekomuzeum Alzacji znajduje się także Le Parc du Petit Prince. Jest to park rozrywki inspirowany książką „Mały Książę” – doskonałe uzupełnienie na cały dzień pełen wrażeń i to nie tylko dla najmłodszych!
Ponad 5 000 gatunków zwierząt
Opisywane muzeum nie bez powodu ma w swojej nazwie przedrostek „eko”. To miejsce otoczone blisko 100 hektarami bioróżnorodności. W 2024 roku odnotowano, że mieszka tu ponad 5 000 gatunków różnych zwierząt, które zostały wpisane do Narodowego Inwentarza Dziedzictwa Przyrodniczego. Ekomuzeum Alzacji aktywnie angażuje się też w ochronę siedlisk różnych gatunków ptaków. Podczas zwiedzania możemy podziwiać je między innymi ze specjalnych punktów widokowych i ambonek.
Szczególne miejsce w Ecomuseé d’Alsace zajmują bociany. W całej wiosce na dachach domów znajdziemy ponad 40 metalowych konstrukcji, które pomagają ptakom w budowaniu gniazd. W okresie od lutego do sierpnia jest to największe skupisko tych ptaków w regionie. I rzeczywiście nie sposób tego nie zauważyć, bo wystarczy podczas spaceru podnieść nieco głowę, aby przekonać się, że kilka metrów nad nami, swoje sielskie życie prowadzą dziesiątki bocianich rodzin.
WARTO WIEDZIEĆ: Na terenie Ekomuzeum Alzacji żyją nie tylko dzikie zwierzęta, ale także zwierzęta rolne. W tutejszych zagrodach spotkamy konie, owce, kozy, świnie, czy króliki.
Ścieżki natury
Zwiedzający znajdą na terenie Ecomuseé d’Alsace także kilka pieszych szlaków, które pozwalają doskonale spędzić czas na świeżym powietrzu, a przy okazji odkryć niezwykłe krajobrazy, faunę i florę tego niezwykłego miejsca. Do dyspozycji zwiedzających są między innymi szlak leśny, szlak polny, szlak prowadzący po suchych wzgórzach, czy szlak ukazujący pokryte roślinnością ślady I wojny światowej (m.in. koszary, stajnie, wartownie), która odbiła głębokie piętno na historii Francji.
Informacje praktyczne
- Bilety wstępu do Ekomuzeum Alzacji najlepiej kupić z wyprzedzeniem. Unikniesz wówczas stania w długiej kolejce oraz ominie Cię ryzyko, że wszystkie bilety zostały wyprzedane.
- Adres: Écomusée d’Alsace Chemin du Grosswald, 68190 Ungersheim
- Kup bilety na GetYourGuide
