Większość przybywających do Chorwacji turystów kusi przede wszystkim jej rajskie wybrzeże. Coraz więcej z nich przekonuje się jednak, że warto odkryć też inne naturalne perełki tego kraju, takie jak park, będący jednym z najpiękniejszych obszarów chronionych na Bałkanach.
Jeziora Plitwickie to park narodowy znajdujący się we wschodniej części chorwackiego regionu Lika, pomiędzy pasmami górskimi Mala Kapela i Plješivica. Choć skrywa on sporo czarujących zakątków, jego największą chlubą są otoczone gęstymi lasami, fotogeniczne zbiorniki wodne. To głównie dla nich ten obszar chroniony odwiedza rocznie ponad milion osób, które sprawdzić chcą, czy zdjęcia szmaragdowych i turkusowych jezior to rzeczywiście nie wynik magii programów graficznych.
Tufa – Twórca jezior i wodospadów
Jeziora Plitwickie powstały dzięki procesom geologicznym trwającym przez tysiące lat, a kluczowym czynnikiem potrzebnym do ich ukształtowania były tzw. bariery tufowe, czyli naturalne zapory wodne, oddzielające od siebie poszczególne jeziora. Tuf to porowaty rodzaj skały, powstały w wyniku wytrącania się z wody węglanu wapnia. Forma, którą przybiera skała zwykle nadawana jest natomiast przez specyficzne mchy osadzające się na jej powierzchni. To dlatego bariery te nie są statyczne, a wciąż rosną i się zmieniają, dzięki czemu cały ekosystem tego miejsca jest niezwykle dynamiczny.
Tufowe bariery są nie tylko jednym z najważniejszych elementów krajobrazu Jezior Plitwickich. Bez nich zwiedzający nie mogliby też podziwiać znajdujących się tam wodospadów. Woda przepływająca przez skalne zapory, tworzy niesamowite kaskady, które nieustannie zmieniają swoje oblicze, w zależności nie tylko od pory roku, ale także ilości opadów i aktualnego poziomu wód.
Legenda o Czarnej Królowej
Istnieje także teoria, według której Jeziora Plitwickie wcale nie są wytworem natury. Legenda głosi, że dawniej te tereny nawiedziła potężna susza. Krajobraz, który dziś znany jest z soczystej zieleni, w przeszłości pełen był suchych drzew i skwierczących na słońcu kamieni. O żadnych jeziorach czy wodospadach nie byłoby mowy, gdyby nie interwencja tak zwanej Czarnej Królowej, która zwykła pomagać najsłabszym w potrzebie. To ona zebrała chroniących się w jaskiniach ludzi przy Źródle Życia, i wysłuchała ich próśb. Szybko utworzyła na niebie dwie chmury i sprowokowała deszcze, które już nigdy nie pozwoliły mieszkańcom tych terenów narzekać na suszę.
Jeziora Plitwickie – Najwspanialszy park narodowy Chorwacji
Park Narodowy Jezior Plitwickich to nie tylko największy, ale i najstarszy park narodowy w Chorwacji. Jego dzisiejszy urok to zasługa nie tylko hojnej dla tego obszaru natury i tufowych barier. Kluczowa dla zachowania piękna parku stała się też ochrona, jaką objęto ten rejon w 1949 roku. 30 lat później niezwykły ekosystem Jezior Plitwickich został wyróżniony jeszcze bardziej, zajmując miejsce na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego UNESCO. Co więcej, w ciągu kolejnych lat obszar ten zyskał miano jednego z najważniejszych obiektów ochrony przyrody w całym kraju.
Układ Parku Jezior Plitwickich
Obecnie powierzchnia Parku Narodowego Jezior Plitwickich wynosi niecałe 300 km². Zdecydowaną większość tego obszaru zajmuje roślinność, zarówno ta leśna jak i trawiasta. Jednak choć stanowią one jedynie 1% całkowitego terenu parku, prawdziwą gwiazdą tego miejsca, jego sercem i największą atrakcją jest system 16 zbiorników wodnych.
Kompleks Jezior Plitwickich podzielony został na dwa zespoły połączonych kaskadowo jezior – Górne Jeziora i Dolne Jeziora. Jeziora Górne to dwanaście jezior: Okrugljak, Prošćansko jezero, Veliko jezero, Malo jezero, Milino jezero, Gradinsko jezero, Ciginovac, Batinovac, Vir, Galovac, Burgeti i największe ze wszystkich – jezioro Kozjak. Te zbiorniki uformowane zostały w warstwach twardych skał dolomitowych, przez co są większe i mają łagodniejsze brzegi niż pozostałe. Jeziora Dolne, czyli Milanovac, Gavanovac, Kaluđerovac i Novakovića Brod, znajdują się na dużo bardziej przepuszczalnym podłożu z wapienia. Ich brzegi są dużo bardziej strome, a one same – mniejsze niż Jeziora Górne.
Plitwickie zbiorniki wodne
Większość źródeł podaje, że liczba jezior na terenie Parku Narodowego Jezior Plitwickich wynosi 16, ale nie jest to do końca prawda. Liczba ta dotyczy tylko największych, nazwanych zbiorników. Biorąc pod uwagę wszystkie znajdujące się tam jeziora, liczba ta z 16 musiałaby wzrosnąć do aż 90. Nikt jednak nie jest w stanie przewidzieć jak ta liczba zmieni się w przeciągu kolejnych lat. W każdej chwili szybki wzrost wspomnianych wcześniej tufowych zapór może rozdzielić dane jezioro na dwa mniejsze. Albo wręcz odwrotnie, dwa sąsiadujące jeziora mogą połączyć się w jedno, jak miało to miejsce ponad 400 lat temu w przypadku jeziora Kozjak.
Nieważne jednak czy mówimy o 16 czy 90 jeziorach, zaprzeczyć się nie da ich nieodpartego uroku. Głównym czynnikiem, który sprawia, że oglądający jeziora turyści przecierają oczy ze zdumienia jest szeroka paleta barw, jaką prezentują zbiorniki. Od odcieni szmaragdu do turkusów i przejrzystych błękitów. Wszystko zależy od związków chemicznych, występującej w wodzie roślinności, ale także pogody, kąta padania słońca czy stopnia nasłonecznienia.
CIEKAWOSTKA: Żadna z nazw jezior nie jest przypadkowa i za każdą z nich kryje się jakaś historia. Część z nich nawiązuje do kształtu zbiorników czy wielkości (jak w przypadku okrągłego Okrugljaka czy niewielkiego Malo jezero), ale nie wszystkie. Nazwa Kozjak upamiętnia kozy, które podobno utopiły się kiedyś w jeziorze, uciekając przed wilkiem, a Gavanovac nawiązuje do legendy o skarbie, który, jak wierzą niektórzy, wciąż zagubiony jest na dnie tego jeziora.
Jezioro Kozjak z innej perspektywy
Szukając informacji o Jeziorach Plitwickich w czeluściach internetu prawdopodobnie znajdziecie zdjęcia wczasowiczów beztrosko kąpiących się w jeziorze Kozjak. Rzeczywiście, jeszcze kilka lat temu było to dozwolone, ale ze względu na spowodowane przez turystów zniszczenia, od 2021 roku kąpanie się w jakimkolwiek jeziorze na terenie parku jest surowo zabronione. Jest jednak inny sposób, dzięki któremu przyjezdni mogą spojrzeć na jezioro Kozjak z nieco innej perspektywy. Wystarczy udać się do doku P1 i wynająć małą łódkę wiosłową. Pozwoli Wam ona wypłynąć na sam środek zbiornika i stamtąd napawać się bajecznymi kolorami jeziora i otaczających go lasów.
Wodospady i kaskady
Poszczególne jeziora parku położone są na różnych wysokościach, dzięki czemu woda przelewa się między nimi w formie zjawiskowych kaskad. Najsłynniejszą z nich jest Velike Kaskade, która łagodnie spływa pośród bujnej zieleni, tworząc harmonijną sieć strumyków. Natura dała tam naprawdę niezły pokaz swoich umiejętności. Jednak jeszcze bardziej imponującą formą przelewającej się między jeziorami wody są widoczne na każdym kroku wodospady.
Największym z nich jest Veliki Slap, znajdujący się na samym końcu Dolnych Jezior. To nie tylko najwyższy wodospad w parku, ale też w całej Chorwacji. Ma on 78 m wysokości i zasilany jest przez wody rzeki Plitvica Potok. Urokiem nie ustępuje mu Wodospad Sastavci czy utworzony na skraju jeziora Gradinsko i Galovacki Buk Wodospad Veliki Prštavac.
Pozostałe atrakcje w parku
Procesy krasowe sprawiły, że na terenie parku znajdują się nie tylko jeziora i wodospady, ale także jaskinie. Do tej pory zbadano ponad 100 jaskiń, ale tylko jedna z nich udostępniana jest do zwiedzania turystom. Mowa tu o Jaskini Šupljara, powstałej w wyniku zawalenia się dna doliny, będącego jednocześnie sklepieniem jaskini. Ma ona trzy komnaty, które łączy długi na 68 m korytarz. Niestety tylko jedna z sal pozwoli Wam zaobserwować charakterystyczne dla jaskiń, ozdobne formy naciekowe.
Kolejny ciekawy wynik pracy żywiołów to Karlovci. Pod tą tajemniczą nazwą kryje się naturalne stanowisko, którego bohaterami są pionowe kolumny i bloki skalne o różnych kształtach i wymiarach. Wbrew temu co mogłoby się wydawać, głazy ze skał dolomitowych wcale nie zostały tam przeniesione, by cieszyć oczy turystów. To wynik wietrzenia przylegających dawniej do dolomitów, słabszych wapieni. Karlovci znajdziecie bez problemu, spacerując trasą po północno-zachodniej części parku, w pobliżu lasu deszczowego Čorkova Uvala.
Flora i fauna Jezior Plitwickich
Plitwickie Jeziora są nie tylko rajem dla miłośników malowniczych krajobrazów, ale również schronieniem dla różnorodnej flory i fauny. W parku narodowym zidentyfikowano około 1 400 gatunków roślin, w tym wiele rzadkich i endemicznych, czyli takich, które występują tylko i wyłącznie na tamtym obszarze. Ta liczba robi jeszcze większe wrażenie, jeśli pomyślimy, że to aż 30% całej flory Chorwacji. Takie bogactwo roślinności wynika przede wszystkim ze specyficznego mikroklimatu tego miejsca.
W parku można spotkać typowe gatunki roślin leśnych czy wodnych, a także trzy gatunki wyjątkowo ciekawych ze względu na ich dietę roślin mięsożernych. Stałymi bywalcami są tam także mchy, odgrywające kluczową rolę w procesie powstawania tufowych barier, czy storczyki, które rosną zwykle na stromych zboczach i są niezwykłą ozdobą tego miejsca.
Nie mniejsza uwaga należy się faunie tego obszaru. Wody Jezior Plitwickich zamieszkuje kilka gatunków ryb, wśród których królują pstrągi, będące jednym z najważniejszych elementów wodnego ekosystemu. Park jest również schronieniem dla rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków, takich jak dzięcioły czarne, orły przednie czy sowy uszate. W głębszych partiach lasów otaczających jeziora można także spotkać wilki, rysie, jelenie, a nawet niedźwiedzie. Dzięki tradycyjnym praktykom rolniczym na rozległych łąkach parku można też dostrzec rzadki gatunek owiec Lika Pramenka.
Zwiedzanie Jezior Plitwickich
Park Narodowy Jezior Plitwickich oferuje spacerowiczom aż siedem różnych tras do zwiedzania systemu jezior. Część z nich rozpoczyna swój trakt przy wejściu 1, a pozostałe przy wejściu 2. Najkrótszymi z nich są trasy A oraz E. Pierwsza z nich wyrusza z wejścia 1 i umożliwia zobaczenie Wielkiego Wodospadu, Dolnych Jezior i mostu na jeziorze Kozjak. Okrężna trasa E rozpoczyna się natomiast przy wejściu 2 i skupia się głównie na Górnych Jeziorach. Ta trasa obejmuje też krótki rejs łodzią po jeziorze Kozjak.
Nieco dłuższe są trasy oznaczone literkami B, C oraz H. Zapewniają one wycieczkę zarówno po najpopularniejszych wodospadach, jak i Górnych i Dolnych Jeziorach i kilku mniejszych zbiornikach w pobliżu. Obejmują też przejażdżkę zarówno panoramicznym pociągiem jak i rejs elektrycznym statkiem.
Najdłuższy ze szlaków, któremu przyporządkowano literkę K, można rozpocząć przy dowolnym z wejść. Ten program zapewnia nie tylko pieszą wycieczkę po drewnianych kładkach większej części strefy jezior i wodospadów w parku. Po drodze napotkacie także punkt widokowy Tomićevo Pogledalo i odbędziecie malowniczy spacer wzdłuż brzegu jeziora Kozjak. Upewnijcie się jednak, że na tę trasę przeznaczycie sobie cały dzień, bo liczy ona mniej więcej 17 km.
Dodatkowe trasy turystyczne
Oprócz, klasycznych, wybieranych przez większość tras prowadzących między jeziorami, w parku przygotowano także cztery dodatkowe szlaki, które przeprowadzą Was po spokojnych leśnych terenach. To wybór doskonały dla miłośników górskich wędrówek. Wybrać możecie dłuższą, trwającą 2,5 h trasę, prowadzącą na wschód od Jezior Plitwickich, albo, jeśli macie mniej czasu, pokonać tylko fragment tego szlaku. Wybierając tę stronę parku, po drodze będziecie mogli zdobyć trzy szczyty, tak zwane Medveđak, wznoszące się na ponad 800 m n.p.m.
Inną opcją jest odkrycie zachodniej strefy parku. Dużo krótszym i łatwiejszym szlakiem prowadzącym po tamtej stronie lasów jest liczący 9 km długości szlak Plitvica. Ale rozpoczynając wędrówkę przy przystanku pociągu panoramicznego, możecie także wybrać dużo bardziej wymagającą, ale jednocześnie niezwykłą trasę Zatoka Čorkova. Ta pętla szlaku o długości 21 km pozwoli Wam dotrzeć do słynnego lasu deszczowego Čorkova Uvala. Las ten zdominowany jest przez ogromnej wielkości buki i jodły, z których najstarszym drzewem jest ponad 500-letnia jodła pospolita o wysokości 58 m i średnicy 150 cm.
Jeziora Plitwickie pociągiem…
Popularną formą zwiedzania, wybieraną szczególnie przez turystów, dla których długie spacery nie są ulubionym sposobem na spędzanie wakacji, jest przejażdżka po parku jednym z panoramicznych środków transportu. Pierwszym z nich jest plitwicki „pociąg”, kursujący wahadłowo na 6,5 km trasie Rapajinka – Velika Poljana – Labudovac. Transport ten, choć nazwany pociągiem, porusza się po drodze i przypomina bardziej… autobus z wagonami. Trasa pociągu biegnie wzdłuż większości jezior, dzięki czemu odwiedzający mogą dokładnie zobaczyć perełki parku narodowego ze wszystkich stron.
…i statkiem
Do dyspozycji zwiedzających jest także cała flota elektrycznych łodzi. Kursują one zarówno na krótszych trasach po fragmentach zbiorników, jak i dłuższych, pozwalających przepłynąć całą długość jeziora. W zależności od wielkości statku, zaprasza się na pokład 50 bądź 100 pasażerów. Statki kursują średnio co 30 minut, a najdłuższy rejs po jeziorze Kozjak trwa nieco ponad 20 min.
Przed planowaniem zwiedzania parku pociągiem czy statkiem trzeba liczyć się, że atrakcja ta jest wyjątkowo popularna wśród turystów i w szczycie sezonu nierzadko trzeba czekać w dość długich kolejkach, by dostać się na pokład któregokolwiek z panoramicznych transportów. Zwłaszcza, że wejście do pociągu czy statku po okazaniu biletu jest całkowicie darmowe.
Cztery pory roku w Parku Jezior Plitwickich
Park jest otwarty dla turystów przez cały rok, a każda pora roku oferuje zupełnie inny klimat i typ krajobrazu. Wiosną cała przyroda na terenie Jezior Plitwickich budzi się do życia, a topniejące śniegi i wzmożona ilość opadów sprawiają, że wodospady szczególnie proszą się o zdjęcia. Lato to okres, w którym zieleń roślinności pięknie kontrastuje z błękitem jezior (i kolorowo ubranymi turystami, których właśnie wtedy jest tam w bród), a jesień sprawia, że lasy mienią się złotem i czerwienią, co czyni to miejsce jeszcze bardziej malowniczym. A co z mroźną zimą?
Narciarstwo w krainie jezior
Zimą można skorzystać z uroków parku narodowego w zupełnie nieoczekiwany sposób. Pojawiające się tam często zamarznięte wodospady i śniegowe czapy przykrywające las to nie wszystko. Około 5 km od wejścia 1, w miejscowości Mukinje, działa ośrodek narciarski z wyciągiem, zabierającym narciarzy na polanę na wysokości około 700 m n.p.m.
To raczej nie ośrodek dla doświadczonych narciarzy ani snowboardzistów pragnących poczuć odrobinę adrenaliny, ale jako miejsce do ćwiczeń dla początkujących czy dzieci sprawdzi się idealnie. Bo choć tras narciarskich jest tam kilka, wszystkie mają około 400 m długości, a średnie nachylenie stoku wynosi jedynie 15%.
Parkowe zasady
Żaden z gości Jezior Plitwickich nie powinien zapominać, że porusza się po parku narodowym, a co za tym idzie – zachować musi szczególną ostrożność i przestrzegać panujących tam zasad. Turyści powstrzymać się muszą przed zbieraniem naturalnych pamiątek, karmieniem zwierząt i wykraczaniem poza wyznaczone trasy zwiedzania. Zabroniona jest także jazda na rowerze, choć dla największych miłośników kolarstwa przygotowano mały wyjątek. Przejażdżki dozwolone są w skrajnie południowych (gmina Plitvička Jezera) i północnych częściach parku (gminia Rakovica), gdzie wyznaczono zorganizowaną i oznakowaną sieć szlaków rowerowych.
Bilety wstępu i kilka porad
Od czego zacząć planowanie wycieczki? Przede wszystkim od kupna biletów. Najlepiej przez internet, dzięki czemu unikniecie długich kolejek do kas. Ceny biletów różnią się w zależności od terminu, w którym będziecie chcieli zorganizować wycieczkę. Najmniej ucierpią Wasze portfele od początku listopada do końca marca, nieco bardziej w kwietniu, maju i październiku, a najdroższe bilety zakupić będziecie musieli od początku czerwca do końca września. Wtedy też park jest najbardziej zatłoczony.
Z uwagi na wielkość parku i ilość zorganizowanych tras, wielu gości decyduje się zarezerwować na jego odkrywanie minimum dwa dni. Specjalnie dla nich dostępne są bilety dwudniowe, które pozwalają dobrze poznać wszystkie zakątki parku w nieco bardziej ekonomicznej cenie. Chcąc uniknąć największych tłumów najlepiej pojawić się u bram Jezior Plitwickich tuż przed otwarciem, albo w godzinach popołudniowych. Ta ostatnia opcja jest szczególnie kusząca jeśli zależy Wam na oszczędności, bo w letnich miesiącach cena biletów w ostatnich godzinach funkcjonowania parku spada, a widoki skrzących się w promieniach zachodzącego słońca jezior wciąż zachwycają.
Bez względu na to czy skorzystacie z wejścia 1 czy wejścia 2, poza granicami parku możecie zostawić samochód. Opłata za parking jest zależna od terminu i naliczana jest od każdej rozpoczętej godziny postoju. Jeśli chcecie oszczędzić sobie tego kłopotu, możecie skorzystać z różnego rodzaju wycieczek zorganizowanych, regularnie wyjeżdżających z Zadaru, Splitu, Zagrzebia czy Trogiru. Szeroki wybór takich wycieczek znajdziecie np. na tej stronie. Zakupicie tam także same bilety wstępu do Parku Narodowego Jezior Plitwickich.
Informacje praktyczne
- Bilety wstępu do Parku Narodowego Jezior Plitwickich najlepiej kupić z wyprzedzeniem. Unikniesz wówczas stania w długiej kolejce oraz ominie Cię ryzyko, że wszystkie bilety zostały wyprzedane.
- Kup bilety na GetYourGuide
