Starożytna historia i nowoczesny styl życia w jednym miejscu? Nie dajcie sobie wmówić, że to niemożliwe. Magiczne zakątki i zabytki Splitu udowodnią Wam, że to mieszanka nie tylko osiągalna, ale i całkiem ciekawa.
Split, położony nad błękitnymi wodami Adriatyku, jest drugim co do wielkości miastem Chorwacji. I jednym z najpiękniejszych. Jego historia sięga III wieku, kiedy to cesarz Dioklecjan wybrał tę lokalizację na budowę swojej monumentalnej rezydencji. Dziś to dynamiczne miasto jest jednym z ulubionych kierunków wypoczynkowych turystów. Nic w tym dziwnego, bo miejscu, które z taką gracją łączy piękne widoki, ducha starożytnego Rzymu i nowoczesną atmosferę śródziemnomorskiego kurortu ciężko się oprzeć.
Pałac Dioklecjana
Pałac Dioklecjana to zdecydowanie najważniejszy, najcenniejszy i najbardziej imponujący zabytek Splitu. Dzisiejsza wizytówka miasta powstała na przełomie III i IV wieku, na zlecenie rzymskiego cesarza Dioklecjana. Miało być to połączenie rezydencji cesarskiej, twierdzy i ufortyfikowanego miasta. Do jej wzniesienia nie szczędzono ani grosza. Błyszczący, biały kamień przetransportowano z wyspy Brač, marmury przyjechały tu z Włoch i Grecji, a kolumny i dekoracyjne sfinksy przetrwały drogę aż z Egiptu. Struktura pałacu przez kolejne tysiąclecia była stale rozbudowywana, dzięki czemu stała się fundamentem dla późniejszego rozwoju miasta.
Do dziś zauważyć można na jakie części pierwotnie podzielono pałac. Część południowa to typowa rezydencja cesarska z niezwykłą arkadą zapewniającą Dioklecjanowi widok na otwarte morze. Centralna część była przeznaczona na budynki religijne i ceremonialne. Otaczały one wspaniały dziedziniec znany jako perystyl. Na północ od perystylu znajdowała się natomiast gwardia cesarska i służba. Wciąż oglądać tu można kolumnady, niezwykłe detale architektoniczne i majestatyczne podziemia Pałacu Dioklecjana, które swoim doskonałym stanem zachowania sprawiają, że zwiedzający zaczynają wyobrażać sobie, jak niezwykłym miejscem był pałac w czasach swojej świetności.
Pałac Dioklecjana współcześnie
Jeśli po takim opisie spodziewacie się pałacu przypominającego muzeum albo opuszczone stanowisko architektoniczne, to nic bardziej mylnego. Pałac Dioklecjana to dynamiczne serce starego miasta i jedno z nielicznych miejsc na świecie, w których współczesne życie toczy się wewnątrz starożytnych murów. Dawna rezydencja zajmuje tak ogromną powierzchnię, że obejmuje też inne zabytki Splitu. Na jej terenie znajduje się Katedra św. Duje czy dawna świątynia Jowisza. Ale to nie wszystko, bo jej mury dziś skrywają też liczne restauracje, kawiarnie, butiki i mieszkania. W sumie jest tu ponad 220 budynków. To właśnie za względu na tak wyjątkowy charakter tego miejsca, w 1979 roku zostało ono wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Katedra św. Duje
Jednym ze znajdujących się na terenie Pałacu Dioklecjana zabytków jest ośmiokątna katedra w Splicie, służąca pierwotnie za mauzoleum Dioklecjana. Cesarz słynący między innymi z prześladowania chrześcijan został tu pochowany w 311 roku, a już w V wieku chrześcijanie zniszczyli grobowiec, przekształcając go w chrześcijański kościół, na dodatek poświęcony jednej z ofiar Dioklecjana. Ot zrządzenie losu.
Kościół jest dziś jedną z najstarszych czynnych katedr na świecie. Ośmiokątny budynek otoczony jest nawą utworzoną z 24 kolumn. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na bogato zdobiony ołtarz, drewniane drzwi z XIII wieku, chór wyposażony w XIII-wieczne romańskie siedzenia, płaskorzeźby i lśniącą mozaikami kopułę.
Nie można też zapomnieć o takich częściach katedry jak skarbiec, bogaty w relikwiarze, ikony i szaty kościelne czy krypta, przekształcona obecnie w cichą i chłodną kaplicę św. Łucji. Z zewnątrz największą uwagę zwraca jednak dzwonnica katedry, mierząca 57 m wysokości. Po zakupieniu dodatkowego biletu można wspiąć się po schodach aż na jej szczyt, skąd roztacza się spektakularny widok na cały Split i Adriatyk. Bilety wstępu do katedry dają też możliwość wejścia do baptysterium, czyli dawnej świątyni Jowisza.
Świątynia Jowisza
Osobna wzmianka należy się natomiast obecnej chrzcielnicy katedralnej. Wielu uważa ją za jeden z najpiękniejszych europejskich zabytków i mają ku temu słuszne powody. Ten cudownie nienaruszony budynek był pierwotnie starożytną rzymską świątynią poświęconą Jowiszowi. Posąg Jowisza zastępuje teraz statua z brązu, przedstawiająca św. Jana Chrzciciela. Wciąż jednak zobaczyć można oryginalny beczkowaty sufit świątyni i dekoracyjny fryz. Jednym z największych skarbów skrywanych we wnętrzu chrzcielnicy jest też granitowy sfinks strzegący wejścia, którego starożytni Rzymianie przywieźli z Egiptu.
Centrum Splitu – Stare miasto i jego uroki
To właśnie w tej części miasta znajdziecie największe atrakcje Splitu, najwięcej pamiątek po przeszłości i najbardziej tętniące życiem uliczki. Gwiazdą tej dzielnicy jest oczywiście Pałac Dioklecjana, ale to nie koniec ciekawych miejsc w historycznym centrum. Gubiąc się wśród krętych uliczek prawdopodobnie dojdziecie do Złotej Bramy, będącej dawniej bramą wjazdową do pałacu, a zaraz potem do posągu szczęśliwego Grzegorza z Ninu. Szczęśliwego, bo podobno potarcie palca uwiecznionej w brązie postaci może przynieść lata pomyślności i sukcesów.
Oddalając się nieco od dawnych włości Dioklecjana dotrzecie na niejeden ciekawy plac. Oprócz najsłynniejszego Placu Ludowego, na chwilę Waszego czasu zasługuje np. Plac Owocowy. Możecie się domyślić, co niegdyś sprzedawane było na straganach rozkładanych na obrzeżach tego miejsca. Dziś targowisko zastąpiły restauracje i bary, ale nadal jest to ciekawe miejsce na spędzenie wolnej chwili. Podobną atmosferę znaleźć też można na Placu Republiki. Jeśli chcecie jak najbardziej zbliżyć się do lokalnej kultury, to nie zapomnijcie też o wizycie na gwarnym, pełnym świeżych produktów Targu Rybnym, uwielbianym zarówno przez lokalnych restauratorów, jak i lubiących gotować mieszkańców Splitu.
CIEKAWOSTKA: W obrębie starego miasta znajduje się niejedna dawna brama wjazdowa do pałacu. Oprócz Złotej Bramy przejść można też przez Srebrną Bramę i Żelazną Bramę. Ta ostatnia zwykle jest szukana przez największą ilość turystów. Dlaczego? Stojąc przy niej, wystarczy spojrzeć w górę, by zobaczyć jeden z niewielu zegarów na świecie, którego tarczę zdobią aż 24 liczby. Czy uda Wam się odczytać z niego godzinę?
Plac Ludowy
Za centralne miejsce spotkań miejscowych uważa się przeważnie Plac Ludowy czyli Narodni Trg. Przestrzeń otoczona pięknymi, renesansowymi i barokowymi budynkami, pełna jest kawiarni i restauracji, w których można delektować się dalmatyńskimi przysmakami. Na placu znajduje się także dawny gotycki Ratusz Miejski, jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków Splitu. Wieczorem plac wciąż tętni życiem, a uliczni artyści i muzycy dodają mu niepowtarzalnej atmosfery. Na pewno nie zawiedziecie się, jeśli to właśnie to miejsce wybierzecie na odpoczynek po całym dniu zwiedzania.
Riva
Riva, bo właśnie tak mieszkańcy miasta nazywają ciągnący się wzdłuż wybrzeża pas promenady, to jedna z ważniejszych części miasta. Spotyka się tu znajomych, świętuje zwycięstwa i sukcesy oraz obchodzi wspólnie narodowe i lokalne święta, w tym także Nowy Rok. Przez Rivę przejść musi każdy ważny gość odwiedzający miasto. Swoją stopę postawili tu Zygmunt Freud czy Agatha Christie, o czym nie omieszka Was poinformować specjalna tablica informacyjna.
Ciekawe jest to, że to miejsce powstało właściwie przez przypadek. Kiedy francuski cesarz podbił Dalmację pod koniec XVIII wieku, jego gubernator zburzył weneckie fortyfikacje i wyrzucił cały gruz do morza, tuż obok istniejącego tam portu, tworząc tym samym obecną zachodnią część promenady. Co prawda ponad 100 lat temu pojawił się tu asfalt i palmy, które dziś tak często fotografowane są przez turystów, ale oprócz tego od powstania deptaku niezbyt wiele się tu zmieniło.
Wzgórze Marjan – zielone płuca Splitu
Jednym z najlepszych miejsc na chwilę wytchnienia i odpoczynku od gwaru miasta jest soczyście zielone wzgórze Marjan. Zacienione ścieżki tego rozległego parku porośniętego śródziemnomorską roślinnością zapewniają wytchnienie zarówno od upałów, jak i od letnich tłumów turystów. Oprócz tras spacerowych, na terenie parku znajdziecie punkty widokowe, stare cmentarzysko, średniowieczne kaplice i jaskinie.
Z drugiej strony nie brak tu także placów zabaw, ścieżek rowerowych czy terenów wspinaczkowych. Harmonijny i rekreacyjny charakter tego miejsca to jednak nie jedyny powód dla którego wzgórze jest tak ważne dla lokalnej społeczności. To na jego wschodnich zboczach zbudowano część pierwszych dzielnic miasta, więc można powiedzieć, że wraz z Pałacem Dioklecjana dało ono początek współczesnego Splitu.
Rezerwat wznosi się na wysokości 178 metrów nad zachodnimi obrzeżami Splitu, więc decydując się na wizytę na jego terenie, musicie przygotować się na małą wspinaczkę. Ale zdecydowanie warto! Wszelki trud wynagradza piękny widok na całe miasto oraz pobliskie wyspy. Co więcej, jeśli tylko pogoda na to pozwoli, odpocząć możecie, schodząc do morza i rozkładając się na niewielkiej plaży Kasjuni. Zdradzę Wam też sekret – ta plaża to jedno z najwspanialszych miejsc, by obejrzeć magiczny zachód słońca nad Morzem Adriatyckim.
Muzeum Etnograficzne
Dla miłośników historii i kultury Muzeum Etnograficzne w Splicie to obowiązkowy punkt wycieczki. Muzeum mieści się w dawnych apartamentach sypialnianych samego cesarza Dioklecjana, co samo w sobie nadaje takiej wizycie niezwykłego klimatu. Gwoździem programu są jednak eksponaty, które pozwalają oczami wyobraźni zobaczyć życie mieszkańców Dalmacji na przestrzeni wieków. Kolekcję tworzą stroje ludowe i inne tekstylia, narzędzia, biżuteria, przedmioty codziennego użytku, dekoracje, meble, broń i wiele innych przykładów rękodzieła. Na parterze budynku organizowane są także wystawy czasowe, a wspinając się po zrekonstruowanych rzymskich schodach, dotrzecie na piękny taras widokowy, z którego widać panoramę całej okolicy.
Muzeum Archeologiczne
Muzeum Etnograficzne to jednak nie jedyne muzeum, które warto zobaczyć w Splicie. Co powiecie na wizytę w najstarszym muzeum w całej Chorwacji? Założone w 1820 roku Muzeum Archeologiczne w Splicie znajduje się w odległości krótkiego spaceru na północ od centrum miasta. Jego eksponaty rozstawione są po praktycznie całym gmachu instytucji. Znajdziecie je w salach wystawowych i na korytarzach, ale także na dziedzińcu, na werandzie czy w atrium.
Przeszłość Splitu i jego okolic odzwierciedlają artefakty pochodzące z czasów rzymskich, greckich i średniowiecznych. A wśród nich królują klasyczne rzeźby i mozaiki, choć nie brak też wystawy biżuterii i monet, kilku sarkofagów czy sali wypełnionej artefaktami pochodzącymi z epoki paleolitu i żelaza. Większość zgromadzonej w muzeum kolekcji pochodzi ze starożytnych rzymskich osad w Splicie, ale jest też kilka perełek z sąsiedniej Salony.
Salona
A sama Salona jest swoją drogą kolejnym świetnym miejscem przybliżającym turystom historię Dalmacji. Ruiny starożytnego miasta Salona położone są u podnóża gór, niecałe 10 kilometrów na północny wschód od Splitu. Choć większość odnalezionych tu artefaktów jest obecnie wystawiana we wspomnianym Muzeum Archeologicznym, w Salonie wciąż zobaczyć można wiele. Porozrzucane są tu np. liczne sarkofagi, w których chowano chrześcijańskich męczenników. Poza tym do dziś zachowały się fundamenty niektórych budynków, ruiny łaźni, pozostałości wczesnej bazyliki czy cmentarze. Nieco dalej od głównego stanowiska można też przyjrzeć się pozostałościom ogromnego amfiteatru i teatru.
Galeria Meštrovicia
Mówicie głośne „TAK” muzeom, ale do tematyki historii nie podchodzicie już z tak dużym entuzjazmem? W takim razie może przekona Was do siebie najważniejsza galeria sztuki w Splicie? Ivan Meštrović, czołowy chorwacki rzeźbiarz, w drugiej dekadzie XX wieku rozpoczął budowę swojej przyszłej rezydencji. Zgodnie z założeniem to właśnie w niej chciał spędzić swoją emeryturę. Faktycznie jednak wkrótce po II Wojnie Światowej wyemigrował do USA, a swoje budynki wraz z 132 dziełami sztuki podarował Chorwatom.
W przestrzeniach stworzonych jako hol, jadalnia i salony dziś znajdują się arcydzieła artysty wykonane z marmuru, drewna czy gipsu. Dzieła Meštrovicia skupiają się przede wszystkim na sztuce sakralnej, choć rzeźbiarz inspirował się też impresjonizmem, secesją i art déco. Stałą ekspozycję rzeźb uzupełniają rysunki Meštrovicia, dokumentacja odnosząca się do życia i twórczości artysty, a także jego meble, kilka zakupionych przez niego obrazów i portrety członków rodziny.
Forteca Klis
Ta imponująca warownia z czasów średniowiecza położona jest na wzgórzu, zaledwie kilkanaście kilometrów od Splitu. Dawniej pełniła funkcję obronną przed Osmanami, a dziś przyciąga turystów nie tylko swoją historią, ale także spektakularnymi widokami na Split i wybrzeże. O nieustannych rozbudowach jakich tu dokonywano świadczy między innymi długi i wąski kształt, a także aż trzy bramy prowadzące do wewnętrznej fortecy. Po dotarciu do centralnej części ruin swobodnie można je zwiedzać na własną rękę. Nie zastaniecie tu żadnych zamkniętych drzwi ani ograniczających spacery lin. Zajrzyjcie we wszystkie zakątki tego miejsca, by nie przegapić zbrojowni, służącej za przestrzeń wystawową dla skromnej kolekcji broni i zbroi.
Dla większości miejsce to znane jest jako Forteca Klis, ale fani pewnego słynnego serialu mogą rozpoznać ją jako miasteczko Meereen. Tak, chorwacka warownia była jednym z miejsc, w których kręcono sceny do popularnego serialu „Gra o Tron”. Jeśli jesteście fanami tej produkcji, ale nie potraficie sobie wyobrazić Klis w przebraniu to w jednym z pomieszczeń twierdzy zobaczyć możecie kilka pomocnych kadrów z serialu.
Relaks na morzu i wyprawy na okoliczne wyspy
Marzycie o tym, by w końcu odpocząć od zgiełku miasta, ale spacer po parku Marjan już za Wami? W takim razie to, czego szukacie, to bez dwóch zdań wypłynięcie na wody Adriatyku statkiem, łodzią bądź motorówką. Możliwości jest sporo. Sami wybierzcie między wynajęciem prywatnej łodzi albo skorzystaniem ze zorganizowanej wycieczki statkiem. I może, ale nie musi to być wyprawa czysto relaksacyjna.
Split jest też doskonałym punktem wypadowym na okoliczne wyspy. Z portu codziennie wypływają rejsy na Hvar, Brač, Vis czy Bisevo, słynące z nieziemskich kolorów Błękitnej Jaskini. A którąkolwiek z nich wybierzecie, możecie być pewni, że uroczych zatoczek, jaskiń i rajskich plaż znajdziecie tam bez liku.
Najlepsze plaże Splitu
To niesamowite, że miasto będące domem dla prawie 200 000 mieszkańców ma tak wiele atrakcyjnych fragmentów wybrzeża, z wodą prawie tak czystą jak na wyspach. Do tego z tak urodziwych plaż można korzystać prawie na każdym kroku. Co więcej, znajdziecie coś dla siebie niezależnie od tego jaki typ plaży jest Waszym ulubionym, bo Split może pochwalić się zarówno piaszczystymi jak i żwirowymi plażami, od tych miejskich wyposażonych w leżaki i bary, aż po dzikie, skaliste lokalizacje.
No dobrze, ale jakie plaże w obrębie Splitu cieszą się największą popularnością? Na takiej liście na pewno znalazłaby się plaża Trstenik – czyste, żwirowe wybrzeże dobrze wyposażone w leżaki i parasole. Przejrzysta i otwarta na prądy woda to też świetne miejsce do uprawiania wszelkich sportów wodnych. Ta plaża pewnie spodoba się tym, którzy mają trudności w podejmowaniu decyzji, bo tuż za rogiem, w odległości spaceru znajduje się też plaża Žnjan, ciesząca się podobną sławą.
Plaża Bačvice spodoba się Wam, tylko jeśli nie straszne są Wam tłumy. To centralna plaża miejska, popularna wśród mieszkańców i młodych turystów szukających dobrej zabawy. Nieco mniej zaludnione fragmenty wybrzeża znajdziecie bliżej wzgórza Marjan. To tam znajdują się malownicze plaże Kaštelet, Kašjuni czy Bene.
Zwiedzanie atrakcji Splitu
Choć coraz więcej turystów zdaje sobie sprawę z uroków tego miejsca, Split wciąż nie jest tak oblegany jak przykładowo chorwacki Dubrownik. To między innymi dlatego miasto jest tak atrakcyjnym celem podróży. Mimo wszystko szczególnie jeśli planujecie odkryć Split w lecie, pustych ulic i braków kolejek nie możecie oczekiwać, dlatego najlepszym pomysłem będzie zarezerwowanie atrakcji z wyprzedzeniem, a pomoże Wam w tym serwis GetYourGuide. Znajdziecie w nim nie tylko tak oczywiste wycieczki jak bilety wstępu do Pałacu Dioklecjana czy muzeów. Zarezerwujecie też piesze spacery po mieście w towarzystwie przewodnika, rejsy po pobliskich wyspach, a także dłuższe wycieczki ze Splitu do najpopularniejszych miejsc w Chorwacji, np. do Wodospadów Krka, Jezior Plitwickich czy do Trogiru i Dubrownika.
Odkryj pozostałe ciekawe miejsca w Chorwacji
