Cały świat usłyszał o tym niemieckim bohaterze po publikacji książki „Arka Schindlera”. Jeszcze głośniej było o nim dzięki filmowi Stevena Spielberga – „Lista Schindlera”. Teraz czas postawić nogę w miejscu, w którym Oskar Schindler rzeczywiście ocalił ponad tysiąc żyć.
Fabryka Oskara Schindlera, znajdująca się na krakowskim Zabłociu, to jeden z oddziałów Muzeum Krakowa, skupiający się przede wszystkim na przedstawieniu losów miasta i jego mieszkańców podczas niemieckiej okupacji. Muzealna wystawa mieści się w autentycznym budynku dawnej fabryki naczyń i wyrobów blaszanych, dlatego często spotkać się można z pełną nazwą tego miejsca: „Fabryka Emalia Oskara Schindlera”. Ta nowoczesna ekspozycja porusza wszystkich swoich gości, nie tylko ze względu na wyjątkową i pełną znaczenia siedzibę, ale także przedmioty i aranżacje, które oddają tragiczny klimat wojennych czasów.
Jak fabryka dostała się w ręce Schindlera?
Fabryka Oskara Schindlera narodziła się pod zupełnie inną nazwą. Początkowo znano ją jako Fabrykę Naczyń Emaliowanych i Wyrobów Blaszanych „Rekord”, założoną w marcu 1937 roku przez trzech żydowskich biznesmenów. Mimo początkowych sukcesów w sprzedaży sytuacja finansowa spółki zaczęła się pogarszać, aż w czerwcu 1939 roku firma ogłosiła upadłość. Częściowo winowajcą był oczywiście wybuch wojny. Rok później biznes wydzierżawił Oskar Schindler, niemiecki przedsiębiorca, który zmienił nazwę fabryki na Niemiecką Fabrykę Wyrobów Emaliowanych – Deutsche Emailwarenfabrik (DEF).
W 1942 roku Niemiec stał się prawnym właścicielem firmy, a niedługo po zajęciu fabryki Schindler zaczął mocno inwestować w jej rozwój i rozbudowę. To wtedy powstała między innymi specjalna hala fabryczna na tokarki, pasy czy tłocznie, a także magazyny oraz trzykondygnacyjny budynek mieszczący wzorcownię. Środki do tych celów pozyskiwane były przede wszystkim dzięki kapitałowi Żydów, którzy w zamian zatrudniani byli w fabryce dla własnego bezpieczeństwa.
Fabryka przy ulicy Lipowej 4
W trakcie wojny fabryka wciąż produkowała przede wszystkim emaliowane naczynia. By upewnić się jednak, że zakładowi nic nie zagraża, przy fabryce uruchomiono też dział produkcji zbrojeniowej. Produkowano tam między innymi zapalniki do pocisków czy łuski, dzięki czemu fabryka stała się zakładem niezbędnym do funkcjonowania sektora zbrojeniowego nazistowskich Niemiec.
Odważne działania wojennego bohatera
Schindler świadomie zatrudniał w fabryce coraz więcej pracowników pochodzenia żydowskiego. Od 1940 do 1944 roku liczba żydowskich robotników wzrosła tam ponad dziesięciokrotnie. Dlaczego? Mimo że sam był Niemcem, nie popierał on brutalności i fanatyzmu jakimi kierowali się okupanci, dlatego za wszelką cenę starał się ochronić jak najwięcej żyć. Wszem i wobec głosił, że jego robotnicy są kluczowi do odpowiedniego działania fabryki, a jakakolwiek próba im zaszkodzenia skończyć się może żądaniem wysokiego odszkodowania od niemieckiego państwa.
Nie był to jednak jedyny sposób, w który Schindler walczył o życie swoich pracowników. Po likwidacji getta w Podgórzu w 1943 roku Żydów przetransportowano do obozu pracy Płaszów. Jednak nie na długo, bo Schindler zrobił wszystko, by umieszczono ich w sąsiadującym z fabryką podobozie, gdzie narażeni byli na mniejsze okrucieństwo i zapewniono im zdecydowanie lepsze warunki życia.
Kiedy front wschodni zaczął zbliżać się na tereny Polski, Niemcy przystąpili do likwidacji obozów, a Schindler ewakuował swą fabrykę zbrojeniową i wszystkich pracowników do Brünnlitz w dzisiejszych Czechach. To właśnie wtedy bohater opracował słynną „Listę Schindlera”, czyli wykaz ponad 1000 żydowskich pracowników, których przewiózł do nowej fabryki, ratując ich tym samym od zagłady.
Jak fabryka stała się muzeum?
Po wojnie przez ponad 50 lat w budynku działała firma produkująca części radiotechniczne: Krakowskie Zakłady Elektroniczne Unitra-Telpod. Teren dawnej fabryki Schindlera przeszedł natomiast w ręce miasta Krakowa w 2005 roku. Decyzja o tym na co przeznaczyć tak ważny historycznie budynek, nie należała do łatwych. Po licznych debatach ustalono jednak, że przestrzeń ta stanie się siedzibą instytucji kultury. A właściwie to dwóch, bo dziś w budynku znajduje się nie tylko wystawa opowiadająca o wojennym Krakowie i jego mieszkańcach, ale także Muzeum Sztuki Współczesnej.
Wśród muzealnych pomieszczeń
Główna wystawa w Fabryce Schindlera nazwana została „Kraków – czas okupacji 1939–1945”. I tytuł ten świetnie reprezentuje wszystko to, co ona przedstawia, bo wbrew pozorom nie chodzi tu wcale jedynie o Oskara Schindlera. Oczywiście w dawnym budynku administracyjnym zobaczycie między innymi jego gabinet, w którym symbolicznie przedstawiona została tak zwana „arka ocalałych” oraz sporo zrobionych przez Niemca zdjęć. Ale poza tym na tle skomplikowanej historii miasta ogarniętego przez wojnę przedstawione są także historie ocalałych Żydów, a nawet okupantów.
Na wystawę składa się aż 45 osobnych obszarów tematycznych. Tworzą je zdjęcia dokumentalne, relacje świadków zarówno w formie pisemnej jak i filmowej, wycinki z gazet, a także prezentacje. Nie mogło też zabraknąć zwykłych przedmiotów z życia codziennego. Wizję wojennego Krakowa tworzą elementy mundurów, fragmenty mebli i naczyń, modlitewniki a nawet dziecięce zabawki. Dzięki tego typu obiektom muzeum chce pokazać nie tylko zbiorowy wymiar tragedii wojny, ale też jej indywidualne ujęcie, z perspektywy jednostki. A to wszystko na tle autentycznych rekonstrukcji brukowanych ulic, tramwajowego wagonu, żydowskich mieszkań czy ciasnych uliczek getta. Dodatkowo wystawę pomagają zrozumieć takie nowoczesne środki przekazu jak monitory dotykowe czy efekty dźwiękowe. Dzięki nim będziecie mieli szansę nieco bardziej wczuć się w emocje mieszkańców Krakowa pod okupacją.
Uzupełnieniem ekspozycji w Fabryce Oskara Schindlera i jej zwieńczeniem jest instalacja artystyczna, zatytułowana „Sala wyborów”. Wąski, duszny i mroczny korytarz doprowadzi Was do okrągłej sali, w której główną rolę odgrywają obracające się walce zapisane cytatami. Być może na pierwszy rzut oka ta sala nie jest jasnym nawiązaniem do tematyki muzeum, ale wystarczy chwila namysłu by zrozumieć, że przestrzeń ta skłania do refleksji na temat ludzkich wyborów i postaw w obliczu wojennej rzeczywistości.
Zwiedzanie Muzeum Schindlera
Bilety do Fabryki Oskara Schindlera często się wyprzedają, więc najlepiej jest zarezerwować je przez internet z wyprzedzeniem. Rezerwacji możecie dokonać na platformie GetYourGuide. Oprócz zwykłych biletów dostepne są także wycieczki śladami filmu „Lista Schindlera” z uwzględnieniem wystawy, albo kompleksowe zwiedzanie miasta, podczas którego spacer po ekspozycji połączyć można z wizytą w dawnej dzielnicy żydowskiej w Krakowie.
Fabrykę można też zwiedzać w ramach Karty Turystycznej. Kraków City Card umożliwi Wam wejście do 35 muzeów i zabytków oraz korzystanie z transportu publicznego przez wybrany okres czasu. Należące do tego programu muzea to nie tylko instytucje skupiające się na wojennej historii miasta, takie jak Fabryka Schindlera czy Apteka pod Orłem, ale także tak kultowe miejsca jak Dom Jana Matejki, Wieża Ratuszowa czy Kopiec Kościuszki.
Najlepsze hotele w Krakowie
Kraków oferuje wiele wyjątkowych miejsc na nocleg. Oto kilka z najlepszych opcji zakwaterowania dostępnych w tym mieście:
- Bonerowski Palace – Luksusowy hotel mieszczący się w XIII-wiecznym pałacu przy Rynku Głównym, oferujący eleganckie pokoje z widokiem na Sukiennice i Bazylikę Mariacką. Goście cenią jego historyczny charakter i wysoką jakość obsługi.
- Hotel Copernicus – Pięciogwiazdkowy hotel zlokalizowany przy najstarszej ulicy Krakowa, oferujący pokoje z freskami z XVI wieku oraz spa z basenem pod sklepieniami z cegły. Doceniany za wyjątkową atmosferę i bliskość do Wawelu.
- Hotel Stary – Stylowy hotel położony w centrum Starego Miasta, oferujący nowoczesne pokoje z balkonami oraz spa z basenem w zabytkowych piwnicach. Goście chwalą jego elegancki wystrój i doskonałą lokalizację.
- PURO Kraków Kazimierz – Nowoczesny hotel butikowy zlokalizowany w dzielnicy Kazimierz, oferujący designerskie pokoje, restaurację oraz centrum wellness. Doceniany za stylowy wystrój i bliskość do atrakcji turystycznych.
- Metropolitan Boutique Hotel – Hotel położony na obrzeżach dzielnicy Kazimierz, oferujący przestronne pokoje, restaurację oraz centrum fitness. Goście cenią jego komfortowe warunki i dogodną lokalizację.
Każdy z tych hoteli zapewnia wysoki standard obsługi oraz dogodne położenie. Rezerwując nocleg przez stronę Booking, możesz dodatkowo liczyć na atrakcyjne oferty i promocje.
Odkryj pozostałe ciekawe miejsca w Polsce
